کنیبالیزیشن چیست و چگونه آن را در سئو رفع کنیم؟

ناکارآمدی کلمه کلیدی یا کیورد کنیبالیزیشن چیست؟ به طور کلی این موقعیت زمانی پیش می آید که ما چند صفحه با موضوع و کلمه کلیدی یکسان داریم. اما از آنجایی که بحث کنیبالیزیشن کمی پیچیده است، باید آن از جوانب مختلف بررسی کنیم. ما هم اینجاییم تا به شما بگوییم که کنیبالیزیشن چیست، چه زمانی برای سئو سایت مخرب است و چطور می توان آن را برطرف کرد؟ پس تا انتهای این مطلب کنار ما باشید.

کیورد کنیبالیزیشن چیست؟

در بسیاری از سایت ها چندین صفحه وجود دارد که برای یک کلمه مشابه سئو شده اند. حالا این سئو کردن می تواند عمدی باشد یا تصادفی! یعنی شاید خودمان با آگاهی قبلی یک کلمه کلیدی را در دو صفحه استفاده کرده باشیم؛ اما شاید هم دو صفحه از سایت ما با کلمه ای مثل”طراحی سایت” سئو شده و ما اطلاع نداریم. به این معنی که یکی از این صفحات را نتوانسته ایم با کلمه کلیدی دیگری سئو کنیم و به دلیل تکرار بیش از حد یک کلمه (مثل طراحی سایت) در آن، این صفحه هم برای “طراحی سایت” سئو شده و ما در جریان نیستیم.

خب واقعیت این است که تکرار یک کلمه کلیدی در دو یا چند صفحه به هر حال اتفاق جالبی نیست؛ چه عمدی باشد و چه غیر عمد. به همین خاطر هم وقتی این اتفاق می افتد، می گوییم که بحث کیورد کنیبالیزیشن (keyword cannibalization) یا ناکارآمدی کلمه کلیدی رخ داده است. یعنی با این کار، عملکرد طبیعی سایت مختل شده و آن کلمه کلیدی عملاً کارایی خود را از دست داده است!

دلیل بد بودن کیورد کنیبالیزیشن چیست؟

نارکارآمدی کلمه کلیدی، قطعاً عامل مخربی برای سئو سایت است و باید برای رفع آن به فکر راه چاره باشیم. اما کیورد کنیبالیزیشن زمانی بدترین تأثیر را روی سئو دارد که ما دو صفحه داشته باشیم، که هر دوی آنها دقیقاً (و فقط) برای یک کلمه کلیدی مشابه سئو شده باشند. در این صورت مشکل اصلی از جایی شروع می شود که یکی از این صفحات رتبه بالایی در گوگل گرفته؛ اما صفحه دیگر نمی تواند ترافیک زیادی جذب کند.

در چنین شرایطی احتمالاً تمام تلاش خود را می کنیم که صفحه دوم هم به رتبه بالایی برسد؛ اما این اتفاق نمی افتد چون ترافیک این صفحه دارد توسط صفحه دیگرمان که رتبه بالایی دارد خورده می شود! به همین دلیل است که به ناکارآمدی کلمه کلیدی، “کلمه کلیدی آدم خوار یا آدم خواری کلمه کلیدی” هم می گویند. یعنی خود صفحات داخلی سایت، به دلیل شباهت کلمه کلیدی، به جان یکدیگر می افتند.

چه زمانی لازم نیست نگران کیورد کنیبالیزیشن باشیم؟

اما گاهی لازم نیست مشکل Cannibalization را حل کنیم. چه زمانی؟ وقتی که یکی از این دو صفحه (که یک کلمه کلیدی یکسان دارند) یا هر دو صفحه، برای کلمه یا کلمات دیگری هم سئو شده باشند.

به نمودار زیر نگاه کنید. این نمودار می گوید که معمولاْ 10 صفحه برتر گوگل (در زمینه های مختلف) با چندصد کلمه کلیدی دیگر هم سئو شده اند. مثلاً همانطور که می بینید، صفحاتی که رتبه یک گوگل را دارند، به طور میانگین، با نزدیک به 1000 کلمه دیگر هم سئو شده اند. همینطور صفحاتی که رتبه 10 گوگل را دارند هم با حدود 400 کلمه دیگر هم سئو هستند و فقط متکی به یک کیورد نیستند.

خب حالا چه نتیجه ای می گیریم؟ این که اگر دو صفحه داریم که با یک کلمه کلیدی مشابه سئو شده اند (یعنی تا اینجا بحث کنیبالیزیشن را داریم)، ببینیم آیا این صفحات برای کلمات دیگری هم سئو شده اند یا نه؟ اگر جواب مثبت است، پس یعنی آن صفحه ای رتبه کمتری دارد، می تواند به واسطه آن کلمات دیگر خودش را بالا بکشد و تمام امیدش به همان کلمه تکراری نیست. پس عملکرد سایت ما به مشکل نمی خورد و لزومی ندارد که بحث کیورد کنیبالیزیشن را در مورد این صفحات رفع کنیم.

توجه اگر می خواهید سایتتان دچار کنیبالیزیشن نشود باید به تدوین استراتژی سئو بسایت خود بها دهید. استراتژی سئو، برنامه ای است که تکلیف تمام کارهایی که باید برای سئو کردن سایت انجام دهیم را روشن می کند.

چرا گاهی بهتر است از بحث کیورد کنیبالیزیشن بگذریم؟

بالاتر دیدیم که اگر صفحات ما با کلمات دیگری هم غیر از آن کلمه کلیدی مشابه سئو شده باشند، لازم نیست کاری برای آنها انجام دهیم. اما شاید بپرسید که آیا بهتر نیست محتاطانه تر عمل کنیم و حتی در مورد چنین صفحاتی هم کنیبالیزیشن را رفع کنیم؟

خب به این فکر کنید که چطور قرار است این مشکل را حل کنید؟ احتمالاً می خواهید یک صفحه را حذف یا ادغام کنید. با این کار رتبه بندی های این صفحه (رتبه هایی که با کلمات دیگر گرفته) به طور کل از بین می روند. با این کار به ناچار شاهد اُفت ترافیک سایت خواهیم بود.

روش های تشخیص مشکل کیورد کنیبالیزیشن در سایت چیست؟

از کجا بفهمیم که آیا صفحاتی با این مشکل در سایتمان داریم یا نه؟ از کجا بفهمیم کدام صفحات این مشکل را دارند؟ در ادامه 5 روش را برای پیدا کردن این صفحات مرور می کنیم.

1- ممیزی محتواها

اگر سایت کوچکی دارید، می توانید با ممیزی محتوا یا Content audit بدون هیچ ابزاری، خودتان محتواها و صفحات را چک کنید.

2- بررسی رتبه بندی های تاریخی در Ahrefs

Ahrefs اینجا هم می تواند یک دستیار هوشمند برایمان باشد. در این ابزار راه تشخیص کنیبالیزیشن چیست؟ طبق مراحل زیر پیش بروید:

1. دامنه سایتتان را در این ابزار وارد کنید.
2. به قسمت گزارش “Organic Keywords” بروید.
3. فیلترها را بر اساس کلمه کلیدی ای که مد نظر دارید، انتخاب کنید.
4. روی منوی کشویی رتبه بندی تاریخی (Ranking history) کلیک کنید.

مثلاً در تصویر زیر نتایجی را برای سایت “MOZ” می بینید که این نتایج برای کلمه کلیدی “Keyword Cannibalization” که موضوع بحث ما هم هست فیلتر شده اند. یعنی ما می خواهیم ببینیم که آیا برای این کلمه کلیدی، مشکل ناکارآمدی کلمه کلیدی را داریم یا نه.

همانطور که می بینید، در شش ماه گذشته سه صفحه از سایت “Moz” برای این کلمه کلیدی رتبه بندی شده اند که هیچ کدام هم به بالاتر از رتبه 8 نرسیده اند.

دو تا از این صفحات عبارت اند از:

1. /blog/identify-and-tackle-keyword-cannibalisation-in-2019
2. /blog/how-to-solve-keyword-cannibalization

حالا ارتباط این نتایج با کیورد کنیبالیزیشن چیست؟ اگر دقت کنید می بینید که هر دوی صفحات بالا بلاگ هستند. هر دو هم به یک مبحث کلی پرداخته اند که همین موضوع Keyword Cannibalization است. لینک اول قدیمی تر است (مربوط به سال 2019).

از این ویژگی ها، می توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد مشکل این که این دو صفحه نتوانسته اند رتبه ای بالاتر از 8 بگیرند، سئو شدن آنها برای یک کلمه کلیدی یکسان است. درواقع مشکل این که این صفحات به رتبه های بالاتر نرسیده است این است که خودشان با هم درگیر شده اند و ترافیک یکدیگر را می خورند. پس اینجا بهتر است از این مشکل عبور نکنیم و برای رفع آن فکری کنیم.

3- جست و جو با قابلیت “Site:”

گوگل را باز کنید و این عبارت را سرچ کنید: site:yourwebsite.com “topic”. به جای yourwebsite، آدرس سایتتان را وارد کنید. به جای Topic هم موضوعی را وارد کنید که حدس می زنید سایتتان برای آن دچار مشکل کنیبالیزیشن است.

مثلاً در تصویر زیر می بینید که وقتی این کار را برای سایت MOZ و برای موضوع “Keyword Cannibalization” می کنیم، سه نتیجه داریم که هر سه برای همین موضوع سئو شده اند:

نکته: یادتان باشد که همه صفحاتی که در این روش نشان داده می شوند، نیاز به اصلاح ندارند. بلکه باید چک کنید که آیا هر یک از این صفحات با کلمه کلیدی های دیگری هم سئو شده اند یا نه. اگر نتیجه مثبت بود، لازم نیست کاری برای آنها کنید. اما اگر مثلاً دو تا از این صفحات، فقط برای همان کلمه کلیدی سئو شده اند، باید مشکل را حل کنید.

4- جست و جو با روش Host clustering در گوگل

فرض کنید حالا می دانید که کدام صفحات با مشکل ناکارآمدی کلمه کلیدی مواجه هستند. حالا به این فکر می کنید که بهترین تصمیم برای حل این کنیبالیزیشن چیست؟ یعنی کدام صفحات را باید حذف یا ریدایرکت کنم و کدام را نگه دارم؟ طبیعتاً باید آن صفحه ای را نگه دارید که با این کلمه کلیدی رتبه بالاتری گرفته است. اما چطور این صفحه را پیدا کنیم؟

در روش بالا دیدیم که گوگل همه صفحات سایت MOZ را که درباره Keyword Cannibalization بودند را نشان داد. اما اینجا می خواهیم ببینیم کدام یک از این صفحات برتر هستند. خوشبختانه گوگل روشی دارد که در هر موضوعی، فقط صفحه برتر آن موضوع را نشان می دهد.

اینجا اگر ما “Keyword Cannibalization” را سرچ کنیم، فقط یک نتیجه از سایت MOZ داریم که در 20 نتیجه برتر می بینیم:

اما اگر فیلتر ” &filter=0″ را به URL این جست و جو اضافه کنیم، خوشه بندی میزبان یا host clustering حذف می شود و سه نتیجه از MOZ در 20 مورد برتر نشان داده می شود:

امتیاز ویژه این روش این است که می توانیم رتبه بندی این صفحات را هم به راحتی ببینیم. در این مثال، رتبه بندی صفحه MOZ 2019 در جایگاه 6 و دو پست دیگر که مرتبط با همین موضوع هستند، در جایگاه های 12 و 13 هستند.

پس حالا واضح است که صفحه ای ک باید نگه داریم، صفحه ای است که در رتبه 6 قرار دارد و صفحات دیگر را با آن ادغام کرده یا به آن صفحه ریدایرکت کنیم.

نکته مهم:

یادتان باشد که برای این که بدانید بهتر است کدام صفحه را نگه دارید، فقط به رتبه صفحه بسنده نکنید. بلکه به کمک ابزارهای دیگر، میزان ترافیک، نرخ کلیک، نرخ تعامل و … صفحات را بررسی کنید تا قدرتمندترین صفحه را پیدا کنید.

5- جست و جو برای URLهای چندگانه رتبه بندی شده در Ahrefs

اگر گوگل چندین URL را برای یک کلمه کلیدی رتبه بندی کرده باشد، می توان پیشبینی کرد که به احتمال زیاد مشکل کیورد کنیبالیزیشن هم در مورد آنها وجود دارد. حالا چطور این URLها را پیدا کنیم؟

1. دامنه سایت را در گوگل وارد کنید.
2. به قسمت گزارش “Organic Keywords” بروید.
3. گزینه “multiple URLs Only” را روشن کنید.

می بینید که وقتی این کار را برای سایت MOZ انجام می دهیم، ابزار “Site Explorer” همان صفحاتی که در روش دوم هم دیدیم را برای کلمه کلیدی ” keyword cannibalization” پیدا می کند.

این نکته را گوشه ذهن داشته باشید که این روش همیشه هم جواب نمی دهد! چون گوگل ترجیح می دهد که چندین صفحه از یک هاست مشترک را (که دارای موقعیت های معمولی هستند)، رتبه بندی نکند. اما به هر حال این یک روش سریع و راحت است که می تواند در پیدا کردن صفحاتی که این مشکل را دارند، کمک کننده باشد.

نکته مهم: باز هم تأکید می کنیم که همه کلمات کلیدی که در این نتیجه نشان داده می شوند، لزوماً مشکل ناکارآمدی را ندارند. بنابراین باید SERP و Ranking history را (که بالاتر دیدیم) هم چک کنید تا مطمئن شوید.

روش های حل کیورد کنیبالیزیشن چیست؟

وقتی صفحات سایتتان را چک کردید و مطمئن شدید که بعضی از صفحات مشکل ناکارآمدی کلمه کلیدی را دارند (از نوع مخرب که باید برطرف شود)، می توانید به راحتی این مشکل را حل کنید. چگونه؟ به کمک یکی از 5 روشی که در ادامه می بینیم.

1- ساختار صفحات را تغییر دهید

معمولاً ساده ترین روش برطرف کردن مشکل کنیبالیزیشن، این است که صفحه ای که رتبه بالاتری دارد را تبدیل به یک لندینگ پیج کنید. یعنی آن را به عنوان یک صفحه “دسته” در نظر بگیرید و از آن به باقی صفحاتی که همین کلمه کلیدی را دارند، لینک بدهید. با این کار هم آن صفحه اصلی بهتر دیده می شود و هم این صفحه را تبدیل کرده ایم به پُلی که هم کاربران و هم گوگل را به آن صفحات مشابه هدایت می کند.

2- یک لندینگ پیج جدید بسازید

اگر نمی خواهید مثل روش قبل، یکی از این صفحات مشابه را به صفحه فرود تبدیل کنید، می توانید یک لندینگ پیج جدید بسازید. بعد از این صفحه به همه آن صفحاتی که کلمه کلیدی مشابه دارند لینک دهید. درواقع این لندینگ پیج جدید تبدیل می شود به یک صفحه منبع. مزایای این روش هم مثل روش قبلی خواهد بود.

3- صفحات را ادغام کنید

شاید بپرسید رایج ترین راه حل برای رفع کیورد کنیبالیزیشن چیست؟ پاسخ “ادغام کردن صفحات” است. یعنی یکی از این صفحات را که رتبه بالاتری دارد، نگه دارید و محتوای صفحه دیگر را وارد همین صفحه کنید. بعد می توانید آن صفحه ضعیف تر را حذف کرده یا به صفحه قوی تر ریدایرکت کنید (در روش آخر مستقیماً به روش ریدایرکت 301 اشاره می کنیم).

این کار دو مزیت دارد؛ اول این که توانسته اید  دو صفحه ای را که باهم درگیر بوده اند و ترافیک یکدیگر را می دزدیدند را به یک صفحه واحد قدرتمند تبدیل کنید. دوم این که احتمالاً به جای دو محتوای معمولی و غیر جامع، یک محتوای کامل و پر و پیمان خواهید داشت. همانطور که می دانید، گوگل عاشق محتواهای کامل و جامع است.

4- کلمات کلیدی جدیدی را جایگزین کنید

اگر به هر دلیلی روش های قبلی را نمی پسندید، روش دیگر این است که کلمات کلیدی جدیدی را به صفحاتی که دارای مشکل کنیبالیزیشن هستند، اضافه کنید. فقط حواستان باشد که هرگز به سراغ کیوردهایی نروید که به محتوایتان بی ربط اند. با این کار از چاله در می آیید و به چاه می افتید! پس بگردید و کلماتی را که مرتبط با همین موضوعات هستند را پیدا کنید. بعد محتواهایتان را برای این کلمات جدید، سئو کنید.

5- از ریدایرکت 301 استفاده کنید

طبق یک قاعده کلی در دنیای سئو، باید تا جای ممکن از ریدایرکت 301 استفاده نکنید! اما در چنین مواردی که راه حل دیگری ندارید، می توانید صفحه ضعیف تر را به صفحه قوی تر ریدایرکت کنید. حالا این که آیا مثل روش سوم، محتوای صفحه ضعیف را هم به این صفحه اضافه کنید یا کلاً قید آن محتوا را بزنید، به تصمیم خودتان بستگی دارد.

نکته: برای آشنایی بیشتر با Redirect 301، می توانید “راهنمای بررسی ریدایرکت 301” در ریراکو را مطالعه فرمایید.

در آخر

5 روش بالا، در اکثر موارد می توانند مشکل ناکارآمدی کلمه کلیدی را رفع کنند. با این حال، بنا به CMSای که استفاده می کنید، می توانید با تغییراتی در فایل robots.txt یا به کمک تگ های <meta name=”robots” content=”noindex”>، از اول از ایندکس شدن این صفحات مشابه جلوگیری کنید. استفاده از روش انتخاب canonical URL هم راهکار دیگری است که می تواند مشکل را حل کند.